नारोशंकर मंदिर नाशिक | Naroshankar temple nashik

नाशिक येथील  श्री नारोशंकर मंदिर

गोदावरी नदीच्या काठावरील पंचवटी परिसरातील नारोशंकर मंदिर हे पेशवाई काळातील वास्तुकलेचे उत्तम उदाहरण आहे – तज्ञ कारागिरांनी नैसर्गिक परिसराशी सुसंगत रचना वापरल्या आहेत. पवित्र गोदावरी नदीच्या काठावर वसलेले, नारोशंकर मंदिर हे भगवान शिवाला समर्पित एक प्राचीन मंदिर आहे. नारोशंकर मंदिर 1747 मध्ये सरदार नारोशंकर राजेबहाद्दूर उर्फ दाणी यांनी बांधले आणि त्यामुळे त्याला नारोशंकर मंदिर असे नाव पडले. मुख्य मंदिर एका व्यासपीठावर बांधलेले आहे आणि त्याच्या आतील बाजूस तसेच बाहेरील भाग अप्रतिम कोरीव कामांनी सुशोभित केलेले आहेत आणि अलंकारिक कामांमध्ये विस्तृत लेसवर्क, मण्यांच्या माळा धारण केलेले मोर इ. मंदिराच्या चारही दिशांना पद्मासनातील संतांच्या मूर्तींनी सुशोभित केले आहे आणि त्याचे चार कोपरे छत्र्यांनी सुशोभित केलेले आहेत, ज्यांना सामान्यतः 'मेघडंबरी' किंवा 'बारासती' म्हणतात, त्यापैकी फक्त तीन अस्तित्वात आहेत, बाकीचे गोदावरी पुरात वाहून गेले आहेत. मंदिराच्या भोवती 11 फूट उंच तटबंदी आहे आणि त्याच्या मध्यभागी एक प्रचंड घंटा घर आहे ज्यामध्ये प्रसिद्ध नारोशंकर घंटा आहे.

मराठा शासक बाजीराव पेशवे यांचे धाकटे बंधू चिमाजी अप्पा यांनी 1739 मध्ये पोर्तुगीजांकडून वसईचा किल्ला जिंकून दिल्याबद्दल पोर्तुगीजांवर विजय साजरा करण्यासाठी घंटाघर हे एक स्मारक आहे. नारोशंकर राजेबहाद्दूर यांनी या युद्धात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती आणि त्यांच्या शौर्याबद्दल त्यांना घंटा देण्यात आली आहे. सहा फूट व्यासाच्या या कांस्य घंटाचा आवाज सुमारे ५ किलोमीटरपर्यंत ऐकू येतो. नारोशंकर मंदिरातील घंटा तिच्या मोठ्या आकारामुळे नाही तर मराठ्यांच्या शौर्याची आठवण म्हणून प्रसिद्ध आहे.

मंदिरावर राजस्थानी आणि गुजराती वास्तुकलेचा प्रभाव दिसून येतो. गुजरात आणि राजस्थान (राजपुताना) येथून सुतार, फ्रेस्को चित्रकार, शिल्पकार, कारागीर आणि गवंडी 17व्या आणि 18व्या शतकाच्या काळात आले आणि त्यांनी स्थानिक कारागिरांना प्रशिक्षण दिले. त्या काळातील अनेक मंदिरांची रचना आणि अंमलबजावणी करण्यातही त्यांचा मोठा वाटा होता. धार्मिक आणि राजकीयदृष्ट्या महत्त्वाच्या असलेल्या या सुंदर मंदिराची योग्य देखभाल केली जात नाही. आम्हा हिंदूंना आमच्या परंपरेबद्दल आदर नाही आणि हे भारतातील अनेक सुंदर मंदिरांच्या खराब स्थितीतून स्पष्टपणे दिसून येते.

नाशिक शहराला प्राचीन हिंदू मंदिरांचा इतिहास लाभला आहे.  नाशिक हे भारतातील पौराणिक शहर म्हणून ओळखले जाते. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिर येथील प्रसिद्ध देवस्थान आहे. लोक येथे रोज हजारोंच्या संख्येने भेट देतात.